Tag: #Vivian Motzfeldt
Siumut Nuuk
Sapaatiummat novembarip ulluisa 22.-iani Siumut Nuuk periarfissiineratigut Siumumi siulittaasussarsiornermi sassarsimasut tamarmik saqqummiinissaminnut periarfissinneqarpugut.
Tamanut assigiimmik taanna periarfissiissutaasoq sassartuni marluulluta atorluarparput – aajuna qineqqusaarnitta immiunneqarnera:
Siumup tunngaviusumik siunertai ima aallartipput:
”Pilersikkumallugit inuiaqatigiit ataqatigiissut, ilatsiinnanngitsut, eqeersimaartut nappassinnaalluartullu. Inuiaqatigiittut akisussaaqataanertik qamuuna misigisimalluarlugu ilumoorfigalugulu innuttaaqataasut.”
(Anguniakkkat 2017-2020, qupp. 3)
Oqaatsit imartoorujussuit. Akisussaaqataanerli ilumoorfigalugu misigissagaanni atorfissaqartinneqarnermik misigitinneqarneq inuiaqatigiit kalaallit pisariaqartippaat. Atorfissaqartinneqarneq neriuummik ikitsisarpoq, akisussaaqataasutullu misigineq aamma peqaataatitsinermiippoq. Peqataatitsinerput nammineq malittarisassiatsinni pilersitassaraarput, nunarpummi inatsisinik tunngaveqarluni ingerlanneqartussaavoq. Inatsisilli pilersinneqarsimasut suliassani pingaarutilinni innuttaasut kivitseqataanissaannut inorsartinneqartutut misigititsiuarpata – taava sumiippat sulisartut? Taakku nalingat naak? Allaanngilaq taamatut aaqqissuussisimanitta kingunerileraa inuit qaffasissumik ilinniarsimasut kisimik tassaalersimasut tusarneqartussat. Taakkua atorfissaqartinneqarnerattuulli tunisassiorfinni sulisartunik, aalisartunik, piniartunik, nunalerinermik suliaqartunik, inoqatiminnillu isumassuinermik suliaqartunik Nunarput pisariaqartitsingaarpoq. Kalaallimmi asuliinnaanngitsumik oqariartaaseraarput: ”Oqaq amingavippoq, assaat sulissapput!”.
”Pilersikkumallugit Nunatsinni inuiaqatigiit naligiissitaasut sumi inunngorsimaneq, arnaaneq, angutaaneq, upperisaqarneq apeqqutaatinnagu.”
(Anguniakkkat 2017-2020, qupp. 3)
Sumi inunngorsimaneq apeqqutaatinnagu assigiimmik akissaasersuineq 1989-mi atuutsilersinneqarpoq, maanna ukiut 31-it qaangiussimalerput. Taamaakkaluartoq Nunatta Naatsorsueqqissaartarfiani takuneqarsinnaavoq Nunatsinni inunngorsimasoq 49 krone-nik isertitsigaangat taava avataaniit tikisitaq 100 krone-nik isertitaqartartoq. Assigiinnginnerujussuaq tamanna soorunami akuersaarneqarsinnaanngilaq piaarnerpaamillu assilissap taassuma allanngortinneqarnissaannut pisussaasut tassaapput uagut.
Tamannali allanngortinneqassappat oqaaseqatigiit uteqattaartuakkakka oqaatigiqqissavakka ”Nunatta ingerlatitaanerani umiarsuup aquttarfia aquuserneqartariaqartoq inuinit ingerlanneqarsinnaaqqullugu”, tamannalu anguneqassappat Namminersorneq pillugu inatsimmi oqaatsitta pisortatigoortumik oqaasiuneri tamakkiisumik atuutsilersittariaqarparput, aamma pisortat allaffissorneranni. Uaguuvoq nunatta pisariaqartitaanik sumullu ingerlanneqarnissaannik ilisimasaqarnerpaat, tamannalu isertitatigut aamma takuneqarsinnaasariaqarpoq politikkerput anguniakkavullu kusanaqisunik oqaasertaqartut piviusunngortinneqassappata.
”Inuiaqatigiit akornanni aningaasaqarniarnikkut nikingassutaasut nalilersoqqissaarneqassapput, aningaasarsiornikkut naligiinnissaq – aamma Kommunit akornanni – Nammaqatigiinnissarlu qulakkeerniarlugit.”
(Anguniakkkat 2017-2020, qupp. 6)
Nunap immikkoortui Kommunerujussuit qiviaraanni isertitat qanoq nikingatigineri arajutsiuminaappoq:
Aajuku isertitat kommunikkaartumik agguataarneri, innuttaasup sumi inunngorsimanera apeqqutaatinnagu.
Nunap immikkoortui isertitamikkut assigiinngeqisut naatsorsueqqissaartarfiup kisitsisaataani takuneqarsinnaapput, taamaammat neriorsuutigiinnarnagu piaarnerpaamik pisortat suliffeqarfiutaasa sineriammut siammarneqarnissaat naammassineqartariaqarpoq.
Puigussanngilarput 2014-imi Naalakkersuisooqatigiit siulliit ivertinneqarmata Naalakkersuisooqatigiilersut isumaqatigiissutaanni allaqqasimasoq maanna ukiut arfinillit qaangiunneranni naammassineqarsimanngimmat isumaqatigiissutinilu kingullerni ersikkunnaarsimalluni.
Qallunaat Nunaanni qinigaaffiup siuliani, Lars Løkke Danmarkimi Naalakkersuisunut siulittaasunngortup pisortat suliffeqarfiutaasa naligiinnerusumik nunamut tamarmut siammarneqarnissaat naalakkersuisooqatigiilernerminnut ilannguppaa, qinigaaffiullu ulluini siullerni 90-ini tamanna neriorsuutini naammassillugu. Danmarkimi pisortat suliffeqarfiutaat amerlaqisut katillugit suliffiit 4024-it nunamut tamarmut siammarterneqarput.
Pimoorukkaanni piumassuseqaraannilu ajornarsimanngilaq…
Taamaammat qulequtaq pingaaruteqaqisoq Siumup anguniagaanni allaqqasoq naammassineqarnissaanulli sapiissuseqarfiusimanngitsoq – Sapiissuseqarlunga suliassannut siullertut naammassissallugu neriorsuutigissavara, taamaalinngikkutta anguniakkatsinni assigiinnerusumik naligiinnerusumillu periarfissaqarluta sumiiffinni ineriartornissarput pingaartinneqarsimas-sanngimmat, tamannalu Siumup politikkianut naapertuutinngilaq!
”Kalaallit Nunaata aqunneqarnerani ammasumik inuillu oqartussaaqataanerat pingaartillugu ingerlatsineq nukittorsassallugu”
(Anguniakkkat 2017-2020, qupp. 3)
Ammasumik ingerlatsineq, innuttaasunik peqateqarneq, qulequttani pingaaruteqartuni innuttaasunik immersuineq, oqalliseqateqarneq kiisalu politikkikkut killiffinnik innuuttaasunut oqaluttuarsinnaassuseq ukiuni kingullerni tikkuartorneqaatigaarput. Aamma taamaappoq Naalakkersuisuutitatta Inatsisartullu akornanni suleqatigiinneq. Suleqatigiinneq pitsaasumik ingerlassappat Siumup sorlai pingaarnerpaatut qanimut suleqatigineqartussani qitiupput. Siumup Inatsisartuni gruppia, Siumup inuusuttortai, immikkoortortaqarfiit, siulersuisuunerit tamarmik aaqqissugaasumik qanimut suleqatigiinnerat nukittooq peqatigiinnermut nalorninaatsumut qitiupput.
Inuiaqatigiit pigisaat KNR annertunerujussuarmik piumaffigineqartariaqarpoq, pisussaaffigaa oqallinnerit inuiaqatigiinni ineriartortitsisut pikialaartissallugit.
Partii inuianni kalaallini sorlaqartoq. Suleqatigiiffiup tunngavia: Danmarkip nunatsinnik nunasiaateqarenerata aaqqissugaasumik illuatungilersorumallugu!
(Anguniakkkat 2017-2020, qupp. 3)
Siumup anguniarpaa Nunatta Naalagaaffinngornissaa, uagutsinnut tunngasutigut nammineerluta tamakkiisumik akisussaaffilernissarput – avataaniit naalakkatut isigisunit nakkutilliisoqarata.
Taamaammat uagutsinnut atortinneqarsimasoq illuatungilersorlugu sulisimanerput tamatsinnut atuuttariaqarpoq. Iliuutsilli uagutsinnut atortikkumanngisavut ajoraluartumik kommunerujussuanngortitsinerup malitsigisaannik ilatsinnut atuutsinneqalersimasut isumaqarpunga, taamaammat kommunerujussuanngortitsineq innuttaasut peqatigalugit nalilersuiffigineqartariaqarpoq oqartussaqataaneq innarlerneqarsimasoq inuillu akisussaaffiannik arsaarneqarsimasut peqatigalugit oqartussaaqataaneq pineqartunut uterteqqinneqartariaqartutut isumaqarfigaara.
”Pisuussutitta uumassusillit sapinngisamik tunisassiassatut piareerlugit, taamaaliornermilu naleqarnerulersillugit annissorneqartarnissaat anguniarneqassaaq.”
(Anguniakkkat 2017-2020, qupp. 9)
Fabrikkini sulisartut pikkorissarneqaannaratik aalajangersimasumik ilinniartinneqarnissaat pisariaqartinneqarpoq. Royal Greenland-ip suliffissuaataani tunisassiorfiusuni annerni arfinilinni suliffeqarfiup nammineq misissuinerata takutippaa, tunisassiornerup iluani sulisorisat suliaminnut tulluartumik ilinniagaqarsimasut pikkorissarsimasulluunniit taamaallaat 3-4%-iusut.
Sulisartukkormiut taakku ataqqisassaapput, Nunatta avataaniit aningaasanik isertitsisarneranut annertoorujussuarmik tunngavileeqataasuummata, taamaammat akissaqanngilagut ullumikkutut ingerlaannarnissatsinnut.
”Kræftimik nappaateqalersimasut tamarmik immikkut peqqissarneqarnerminnut pilersaarusiuunneqartarnissaat pingaartorujussuuvoq.”
(Anguniakkat 2017-2020, qupp. 26)
Ajoraluartumik nunaqqaterpassuagut kræftimik napparsimalerlutik nappaatip suussusersineqajaannginneranik tunngaveqartumik toqusartut amerlasoorujussuupput.
Inuiaqatigiit ikittunnguugatta agguaqatigiisitsinermilu ajoraluartumik nappaassuarmit taassuminnga toqquteqartartut amerlavallaarujussuarmata, nappaammik suussusersipallattarnissaq immikkut sulissutigineqartariaqarpoq, nappaatillu suussusersineraniit piffissap aaliangersimasup iluani napparsimalersimasut nakorsarneqartarnissaat qularnaarneqartariaqarluni. Taamaaliorneq aningaasanik nunatsinnilu atortorissaarutinik inerisaanermik aningaasaliinermillu malitseqartariaqarpoq, nunarsuummi sinneranut naleqqiulluta agguaqatigiisitsinermi annaanneqartartut amerlavallaarujussuarmata.
”Nunatta immikkoortui tamarmik aningaasarsiornikkut ineriartornissamut periarfissaqartittariaqarpavut, nalilinnik pilersitsiviusut salliutillugit aammalu kommunit aningaasarsiornikkut ineriartortitsinissamut periarfissaat annertusarlugit.”
(Anguniakkat 2017-2020, qupp. 6)
Aningaasat ingerlaarfii, tunisassiatta nalingi nunattalu iluani aningaasat ingerlaarfii pillugit annerujussuarmik aalajangiisartut akornanni ilisimasaqarfigisariaqarpagut – taamaaliornikkut aningaasanik isaatitsiffiusut naapertuuttumik aamma ineriartorsinnaaqqullugit.
Ataani assersuutitut ilanngunneqarput Uummannap Upernaviullu eqqaani Saarulliit Qalerallillu aalisarneqarsimasut – qanoq aningaasatigut kinguneqarnersut. Tupinnaannartumik tassani suliat qanoq nunatsinnut naleqartigineri takuneqarsinnaapput, aalisartunut, sulisartunut, suliffeqarfinnut tunisassiortunut Nunattalu karsianut.
Taamaammat tupigineqarsinnaanngilaq sumiiffinni pineqartuni, allarpassuarnilu, innuttaasut pisortat aningaasaataannik ineriartortitsinissamut annerusumik pissarseqataanissaminnut noqqaammata – suut tamarmik illoqarfiup ataatsip kisiinnangajammi ineriartupiloornissaanut atorneqartussaanngimmata, tamannami Siumup politikkerinngimmagu!
”Qaqortup Narsallu akornanni piaarnerpaamik mittarfissaq sananeqassaaq.”
(Anguniakkat 2017-2020, qupp. 16)
Ukiorpassuanngortuni kujataani utaqqisaasimasup kingumut kinguarteqqinneqarnera Siumup tatiginassusaanut annertuumik innarliivoq. Inatsisartunut qineqqusaarnerit kingulliit marluk Siumup siuttuuffigisaanik innuttaasut neriorsorneqarput mittarfik naammassineqassasoq – maannali killiffia tassaalerpoq aallaqqaataaniit aappaagu suliariumannittussarsiuunneqarnissaa. Taamatut killeffeqarneq kiinnaanngunarpoq – peqatigisaanillu aatsitassarsiornermut tunngasut aamma kujataani innuttaasut akornanni avissaarutaapput – Siumumut malunnartumik kinguariartuutaalersumik. Neriorsuigaangatta piviusunngortittassavagut.
Taamaammat suliami tamatumani sulianilu allarpassuarni Siumup katersuuffiusinnaanera qanorlu siuttutut tutsuiginassuserput aalajangiisuussarpoq qanoq qinersinerni angusaqartarnitsinnik.
”Naalakkersuinikkut suleqatigiit tapersersorteqarluartut, alajaatsumik isummertaasillit ersarissunillu anganiagallit nukissaqarluarnerpaapput allat suleqatiginiarnissaannut.”
(Anguniakkat 2017-2020, qupp. 16)
Kukkunaveersaartariaqarpugut – ammut – killup tungaanut ingerlanerput isiginngitsuusaaginnassanngilarput. Siumut katersuuffiusariaqarpoq – angusaqarsinnaassagutta. Eqqaamassavarput Inatsisartunut qinersinerit kingulliit marluk – partiit annerit akornanni taasinerit nikigassutaasut 2014-imi 325-iupput, kingullermillu 479-iupput. Imaappoq nuna tamakkerlugu inuit 240-t Siumumiit IA-mut nuussagaluarpata – taakku partiiat Siumumit angineruleriaannaammat.
Taamaammat parteerput siuttoqartariaqarpoq katersuuffiunerusinnaasumik, taamaammat allanngortitsisariaqarpugut, ingerlaqqittariaqarpugut. Parteerput allanut suleqatigissallugu orniginartuusariaqarpoq, naapititseriaallaqqissuseq Siumup siuttuata pingaarnertut piginnaaneqarfigisariaqarpaa. Manngertiinnarluni nikeriarsinnaassuseqarnani pissusilersortarneq partiitsinnut iluaqutaanngilaq.
Qaa siumut ingerlaqqitta – ingerlaqatigisigut: https://www.youtube.com/watch?v=fva_-Tq9aqs
Ikinngutinnersumik Inuulluaqqusillunga,
Vivian Motzfeldt
Vivian Motzfeldt
Naatsumik ilisaritinneq
Vivian Motzfeldt-imik ateqarpunga kujataani savaatilissat ilinniarfianni Upernaviarsummi peroriartorsimallunga taamaammallu Siumut 1977-imi Upernaviarsummi pilersinneqarmat najuussimassallunga mikeqigamali eqqaamanngisannik. Qatanngutigiinni arfiniliusuni nukarlermut tulliuvunga, pingasunik aneqarlunga ataatsimik aqqaloqarlunga angajoqarlungalu tullerpiavinnik tusilartuullunilu oqalussinnaanngitsumut Autistiusumullu. Polikkimi sulininni Inuit innarluutillit pitsaasumik sullinneqarnissaannik pingaartitsillunga Innarluutillit Illersuisoqalernissaat siunnersuutiginikuuara massakkullu nuannaarutigeqisannik Innarluutillit illersuisuat sulilluarpoq inuiaqatigiinnilu innarluutilittatta pitsaasumik sullinneqarnissaannut tunngasunik qulaajaanerit inuiaqatigiinni pisariaqarteqisavut suliaralugit.
48-nik ukioqarpunga meeqqanut sisamanut anaanaallunga, nukappiaqqat pingasut niviarsiararlu ataaseq.
Savaateqarfimmi peroriartorama suliassat agguataarneqarneranni atorfissaqartinneqarnera paasitinneqalertorpoq – Isorliunerusuni perortunut tamanut atorfissaqartinneqarnermik misigitinneqalertorneq atuussimassasoq qularutiginngilara aammami taamaattussaavoq.
Meeraaninniit ilinniarluarsimasuunissannik annertuumik kissaateqarnera allartissimavoq, nammineq kissaateqarnera naapertorlugu meeqqat atuarfianni atualernera aallarnerfigalugu angajoqqaakka qimakkakkit ilinniagaqarnissannik pingaartitsininnik tunngaveqartumik.
Politikkikkut suliaqalernissama tungaanut Kujataata Ilinniarnertuunngorniarfiani ilinniartitsisuuvunga Samfundsfag – Kulturfag kiisalu Kalaallisut ilinniartitsissutigalugit. Suliaq nuannaringaarlugu ingerlassimasara nunatta siunissaanik inuusuttunik ilusilersuinermik imaqartoq. Inuusuttuaraallutik iseraangamik anisartut nasartaarsimallutik timikkut ilorlikkullu ineriartungaarsimaneri takullugit tunissut angingaartoq ukiuni arlaqartuni sulininni takujuagara nuanaarutigiuaannarpara.
CV:
1994 Kujataani Ilinniarnertuunngorniarfimmi ilinniarnertuunngorpoq
1997 Ininniarfissuarmi Ilinniartitsisutut naammassivoq
2001 Ilisimatusarfik Inuiaat kulturiat oqaluttuarisaanerallu BA-tut naammassivoq
2002 Qeqqata Ilinniarnertuunngorniarfiani ilinniartitsisoq
2004 – 2006 Angerlarsimaffik Matu-Projektimi Ilinniartitsisoq
2006 – 2008 Ukaliusami Ilinniartitsisoq
2008 – 2009 Namminersortoq
2011 – 2014 Oqaasilerineq atuakkialerineq tusagassiuuteqarnerlu Campus Kujallermi suliutigaluni ilinniaqqinneq
2014 – 2018 Inatsisartunut ilaasortaq
2017 – 2018 Tunngaviusumik Inatsisissat Pillugit suleqatigiissitami siulittaasoq
2018 maj – 2018 oktober Nunanut allanut Ilinniartitaanermut Kultureqarnermut Ilageeqarnermullu Naalakkersuisoq
2018 oktober – Inatsisartuni Siulittaasoq
Asasakka Siumukkormioqatikka
Asasakka Siumukkormioqatikka,
Piffissami sivitsortumi partiitsinni pisut partiitsinnullu ajoraluartumik iluaqutaanngitsut amerlapput – Nukippassuit atorneqartuarput eqqunngitsup eqqortunngortinniarneqarnerannut – eqqunngitsup eqqortuulersinniarnerinut nukiit atorneqarpallaarujussuartut tassaasussaagaluarput nunatta ingerlatitaanerani partiitta siumut sammisumik politikkikkut avatangiisinut allanngorartuartunut naleqqunnerpaamik politikkeqartuarnissaminut atugassaagalui.
Pissutsit ullumikkut atuuttut taamaattussaannartut, sunalu tamaat tikillugu manngertiinnarluta isiginngitsuusaaginnarlugillu pissagaluarutta tamatta takusinnaavarput iluarsiinissaq ajornarsigaluttuinnassasoq partiitsinnullu ilisarinnissinnaanerput tammaraluttuinnassasoq annilaanngatigisama annersaraat. Taamaammat iliuuseqartariaqarpugut, parteerput Siumut inuppassuit nuannaarlutik, kajumillutik oqalliseqataallutillu piginneqataasutut misigitinneqarfiat utertittariaqalerparput kingusinaartinnata.
Pisut kingumut qiviarlugit
Eqqaamaneqartariaqarpoq ukioq kingulleq 2019-imi maajip aallartilaarnerani Siumumi Inatsisartuni ilaasortat arfinillit Naalakkersuisunilu ilaasortaq ataaseq, pissutsinik naammagiliillutik Siumup siulittaasua tatigiunnaarlugu avammut nalunaaruteqarmata. Taamani Siumup siulittaasuata naaperiaanera najuuttugut tamatta eqqaamavarput ima oqarmat: Tulliani Siumut ataatsimeersualerpat siulittaasussarsiornermi nammineq sassaqqinniarnani, taamaalillunilu Siumup naalakkersuisuutitaqarnermini imminnut uppisinnginniassammat ataatsimeersuartoqarnissaata tungaanut ingerlaqqikkallarnissaa naaperiaassutitut tamanit isumaqatigiissutigineqarluni.
Tamatuma kingorna siulittaasussarsiornissamut Erik Jensen sassarluni nalunaarpoq November-imi 2019 uangalu tamatuma kingorna Januar 2020 Siulittaasussarsiuunnermut ilanngullunga nalunaaruteqarlunga. Kim Kielsen kingusiinnakkut Julimi ataatsimeersuarnissaagaluaq sioqqutilaarlugu isummani neriorsuutigisimasanilu allanngortissimallugit aamma nammineq sassaqqinniarluni nalunaaruteqarpoq.
Tassa pisut tulleriinneri taamaapput, oqartariaqarpungali taamatut sassarnitsinniit partiitta iluani siulittaasumit tapersersortaanillu tujormisitaanerput assut annertusimammat – uffa partiitsinnut pitsaanerussaq pillugu sassartugut. Partiimi sassartut arlaqaraangata tamanna partiip nukittuneranik ersersitsinerugaluarpoq atorluagassaq, killormulli pisoqarpoq. Piffissap ingerlanerani ilutsinni siorasaarinerit partiitsinniillu anisitaanissamik siorasaarinerit ataasiunngitsut ingerlanneqarput. Qulequttat isummerfigineqartariaqavissut allaat tikkuartuussutaalernerat aallartippoq nukinnik atuiffiusimaqisut.
Assersuutissanut ilaasut pingaarnersaattut taasinnaasara tassaavoq upernaaq manna Inatsisartut ataatsimiinnissaanik aaliangiussisimaneq arlaleriarluni uannut tikkuartuusutaasimammat ilaatigut oqaatsit ima nipeqartut anngunneqartarlutik: Siumup Inatsisartut siulittaasuattut issiatippaatsit upernaakkullu ataatsimiinnissaq attatiinnarniarukku inissisimaffiit nalilersorneqartariaqarpoq! Tamatta ilisimasatsitut, Inatsisartuni ataatsimiinnissaq ataatsimiinnginnissarluunniit Inatsisartut kisimik aaliangigassaraat, Naalakkersuisut siulittaasuannit akuleruffigineqartussaanngitsoq. Arajutsiuminaappoq qulequttani amerlavallaarujussuartuni pissaanerup Inatsisartut Naalakkersuisullu akornanni avissimanera ataqqineqarnani akuleruffigineqartuarmat, soorlu Inatsisartut Naalakkersuisut sulinerannut nakkutiginnittussaanerat aamma aporfilersorneqartuartoq. Pissutsit taamak ilisimanerat Siumumi kingusinaartinnata iliuuseqarfigisariaqavippagut.
Aamma qanorluunniit pingaluaraanni oqaatigineqanngitsoorsinnaanngilaq suliaq nipisaat suaannut siulittaasullu angallatiminik attartortitsisimaneranut tunngasut tamatsinnut tujormisitsingaarsimasut, partiittalu isigineqarneranik annertuumik pitsaanngitsumik sunniuteqarsimasut. Ukiakkut ataatsimiinnerup aallartinngilaarnerani Kukkunersiuinermut ataatsimiitsitaliap Naalakkersuisut Siulittaasuannut tunngasoq suliartik saqqummiuppaat. Tassani isornartorsiuineq uparuaanerlu sakkortunerpaaq Naalakkersuisut siulittaasuannut qulequttani arlaqaqisuni inerniliilluni oqariartuutigineqarpoq. Tamatuma kingorna Kukkunersiuinermik ataatsimiitsitaliaq siulittaasumit tapersersortaanillu apeqqusersorneqarpoq, suliassarinngisaminik suliaqarsimasutut tikkuartorneqarluni, naak apeqquserneqarsinnaanngitsumik suliassaqarfigisami iluanni suliamik ingerlatsigaluartut.
Aamma Inatsisartut suleriaasiat kiisalu Inatsisartut Naalakkersuisullu pillugit inatsisartut inatsisaat suunngitsutut inatsisaanngitsutullu ilutsinni Naalakkersuisup Siulittaasuannit oqariartuutigineqarput.
Inatsisartut, tassa innuttaasut qinigaat, Naalakkersuisut sulinerannik nakkutiginnittussaapput, aamma paasissutissanik pisariaqartinneqartunik Inatsisartut sulinerminni isertuunniarneqarsinnaanngillat, tamatullu sulinerat apeqqusersorniarneqarnanilu unitsinniarneqarsinnaanngilaq – ajoraluartumilli pissutsit atuuttut taamaapput tamannalu partiitsinnut iluaqutaanngilluinnarpoq. Taamaammat kingusinaartinnata iliuuseqartariaqarpugut.
Kiisa immaqa puiulerparput parteerput inuit ataasiakkaat pillugit atanngimmat, politikkikkulli inuiaqatigiinnut tamanut pitsaanerusussaq pillugu suleqatigiiffiummat.
Siumut isigisa – ingerlaqqitta
Siumuugatta siumut isigisariaqarpugut – piffissanngorpoq ingerlaqqinnissamut. Soorunami tamatta Siumup Anguniagai aallaavigalugit politikkikkut sulinitsinni siunnerfeqarpugut, naluneqanngilarli aamma taakku assigiinngisitaartumik ilaanni isumaqartinneqarlutillu isummersorfigineqartarmata. Taamaammat piffissanngorsoraara oqaluuserissallugu partiimi siuttussatta qulequttani pingaarnerni qanoq ittunik isummersuuteqarluni Siumup anguniagaanik suliniuteqarniarnersoq, qulequtarpassuarni innuttaasut isummersorlutalu oqaasertalersueqataalluta peqataanissarput kissaatigaat. Soorlu qulequttani imaattuni:
1. Nunatta namminiilivinnissaa, qanoq qaqagulu? Maanna Siumup siulittaasuata oqartarneratuut uagut suliassarinngisarput kinguaassattali suliassaat. Taamak eqqarsarneq uanga isumaqatiginngilluinnarpara, tassami uagut suliarisinnaanagit oqariartuutigisavut qanoq ililluta kinguaassatsinnut suliakkiissuttigisinnaannginnatsigu?
2. Tunngaviusumik Inatsisiliornermi Siumup inissisimanera – Qulequttami innuttaasut oqalliseqataanissaat qilanaarineqarluni utaqqineqarsimasoq kiisa inuit nipangiuppaat. Qularinngilara Siumup siulittaasuanut suliap tapersersornera pingaartinneqarnerulluni inissisimasoqartuuppat aamma innuttaasut akornanni peqataanissamut piumassuseq annerungaassagaluartoq.
3. Kalaallit oqaatsitta allaffissornermi salliutinneqarnissaat qanoq angujartuaarneqassava?
Oqaatsitta pingaartinneqarnissaannik ippassaaneerannguaq uanga aatsaat sulissuteqalinngilanga. Oqaatsivut pingaartinneqarlutik allaffissornikkut tamakkiisumik atorneqalernissaat uanga Inatsisartunut ilaasortaaleramali qulequttani arlalippassuarnik aaliangiiffigisassanik oqallisissianillu qaqitsisarnikkut sulissutigiuarsimavara ilaatigut Nunatsinni tamakkiisumik allaffissornikkut atuutsinneqalernissaat 2025-imi anguneqassasoq oqariartuutiginikuullugu. Qallunaat oqaasiisa takornartat oqaasiini salliutinneqartut tuluit oqaasiinik taarseriartuaarneqarnissaat sulissutigineqartariaqartutut oqariartuutigisimasanni ilaapput. Tupinnartuliaanngilaq oqaatsitsinnik taakkulu ingerlatsinermi atorneqarnissaannik siunnerfilimmik sulinerup ingerlanneqarnissaannik angusaqarusunneq – Oqaatsit pissaaneqalersitsisuupput ilisimasanillu katersinermi sakkuullutik – Nalunngilluinnarpara inuiannguani oqaatsivut atorlugit ingerlatsineq tamakkiisumik angussallugu immini suliassaasoq annertooq, piumassuseqaraannili anguneqarsinnaasoq upperilluinnarpara, taamaammat taamak ikitsiginerput toqqammavilersuutigineqaraangat naammagineq ajorpara takussutissaqareerpormi soorlu Savalimmiuni tamanna tamakkiisumik atortinneqartoq, taamaaliorsimasullu imminnut ataqqigamik arlaanaataluunniit taamaattussaanera apeqqusersunngimmagu. Nunatta allaffissornikkut ingerlatitaanera inunnut milliuunilikkaanut naleqqussarneqarnera tamaanga killeqartariaqarpoq. Nunatta ingerlatitaanerani umiarsuup aquttarfia aquuserneqartariaqarpoq inuinit ingerlanneqarsinnaaqqullugu.
4. Naleqattitat pillugit oqallinneq inuiaat kissaatigaat – Apeqquserneqarsinnaanngitsumik Siumuuvunga partiillu naleqartitai anguniagaalu aallaavigalugit sulinissaq pingaartittuaannarlugu – Siumuuninniilli pingaarnerujuaannarpoq inuiaat ataasiusut pilersissallugit – Tunngaviusumimmi tamatta pingaartitaraarput – Partii avaqqullugu inuiattut ataasiusutut pingaartitavut ataatsimoorfivut oqallisigineqartariaqalerput. Tamanna inuiaat kissaatigaat qulequttamilu oqalliseqataarusulutik. Ilumoorsinnaanngilarmi taamak ikitsigaluta avissaartuffissat salliutinneqarneri ajoraluartumik inituallaartarneri – Inuiaat avissaartuussimasut avataanit ajugaaffigissallugit ajornannginnerujuaannarpoq taamaammat qulequtarpassuarni ataatsimoorfivut pituussinneqartariaqarput ukuiorpassuarnullu isumaqatigiissusiorfigineqarlutik. Inuiaqatigiinni atukkatigut assigiinngippallaarujussuartumik atugaqalersimanitta ataatsimoornissaraluatsinnik avissaartitsigaluttuinnartut isiginngitsuusaarsinnaanngilagut.
5. Inuusuttorpassuit ullumikkut ilinniaratillu suliffeqanngitsut 3000 tikillugit amerlassuseqartut kikkunnit pilersorneqarpat? – Ilumoorsinnaanngilaq inuusuttut kinguaariinni akisussaaffippassuarnik tigusisussat ullumikkut sumiiffissineqarsimanngitsut amerlangaarmata allaat ajunaarnersuartut oqaatigineqarsinnaasutut isigineqartariaqartutut nalilerakku.
6. Aalisarneq pillugu ataatsimiitsitaliarsuap suliaa pillugu parteerput qanoq isummersueqataanissaa piareersartariaqarpoq, takorloorneqarsinnaanngilarmi ataatsimiititaliarsuup inassuteqaatigiumaagai maliinnarneqartussatut Siumumit inissisimasoqassasoq. Uanga isumaqarpunga ataatsimiititaliarsuup suliaa naammassiniariarpat, suliaq partiinut tamanut erngerluni agguaanneqassasoq, tamatumalu kinguninngua uagut Siumumi immikkut ittumik taannarpiaq qulequtaralugu ataatsimiitsitsinermik aaqqissuussissasugut – partiitsinni sapinngisamik siammasinnerpaamik peqataaffigineqartussamik. Tamatumanilu ilaatigut pisassiissutit piginnittunut amerlanerusunut qanoq iliornikkut piviusorsiortumik agguaanneqartalernissaannik periusissiornissaq, pisassiissutit ukiumiit ukiumut agguaanneqartartut aalajangersimasumik pigineqartunngorlugit inissisimasalissanersut, inuttat atugaannut pisinnaatitaaffiinillu tunngasut qanoq siunissami inissisimassappat, kalaallinik aqumiunik amerlanerusunik ilinniartitsinissaq qanoq piviusunngortinneqassava il.il. pillugit tassani eqqartorneqartariaqarluni.
7. Isorliunerusuni inuussutissarsiutinik inerisaaneq – Nunaqarfiit ineriartoqqinnissaminnut periarfissallit periarfissakinnerusullu periusissiuunneqarnissaat piviusunngortariaqarpoq. Siumut tassaajuarpoq Nunatsinni partiini tamanik siammasinnerpaamik tapersersorneqartoq politikkeqartorlu. Qulequttalli tamakku oqallisigineqartariaqarput inuit pineqartut peqatigalugit – aamma Siumup iluani siumoqatit peqatigalugit.
8. Nunatta pisuussutaanik naleqarnerulersitsineq anguneqassappat ilinniartitaanerup iluani pisariaqartitat ersarissuliuutigineqartariaqarput. Tamanna qineqqusaarutaannaanani piviusunngortinneqassappat aporfiusinnaasut tamaasa qulaajarneqarneratigut inerisarneqartariaqarpoq, ilinniartitaanerup ilinniartitseqqittarnerullu aaqqissuunneratigut. Naleqarnerulersitsineq pimoorussamik ineriartortinneqassappat minnerunngitsumik suliffissuarni tunisassiorfiusuni sulisorpassuit pimoorussamik, aalajangersimasumillu ingerlaavartumik ilinniartinneqartarnissaannut aningaasaliinnissaq avaqqunneqarsinnaanngilaq, tassa naatsumik oqaatigalugu aningaasarsiussaguit aningaasaliisariaqarputit.
9. Naalakkersuisuni qinikkat Siumukkormiut amigaataapput, tupinnanngilarli piumasuerummat Siulittaasut Inatsisartunilu qinikkat akornanni suleqatigiinnerup akornani tatigeqatigiinneq innarlersimammat. Tassaneeqqissaarporli aamma tikkuartorneqaatigilikkatta annerit ilaat – qinikkat avataaniillu tiguinnakkat oqumaaqatigiinnginnerujussuat pilersinneqarsimasoq.
10. Partiit allat suleqatigalugit ingerlatsinissamik kikkut Siumup anguniagaanik siuarsaataaqataasinnaaneruppat? Siumup Naalakkersuisullu siulittaasuat tassaasariaqarpoq partiit siuttuinik tamanik suleqatiserinnilluni qulequttani pingaaruteqarluinnartuni, inuuniarnikkullu oqinnerusumik naligiinnerusumillu inuuneqarnissatsinnut tunngaviusunik naaperiaalluni ukiunut arlariinnut isumaqatigiissusiortoqarsinnaanngorlugu – isumaqatigiisutigisagummi qulequttat amerlaqaat. Atukkatigut periarfissarisatigullu naligiinnginneq annertusiartuinnartoq iliuuseqarfigineqartariaqarpoq. Isumaginninnikkut qulequtarpassuit qinikkat amerlanerussuteqangaartut naapeqatigiiffigisinnaasai sumiissusersipallannerisigut isumaqatigiissusiorfiginerasigullu suliat ingerlaqqittariaqarput.
11. Partii ataatsimoortoq pilerseqqinneqarnissaanni suleqatigiinneq pitsaasumik aqqutissiuunneqartariaqarpoq, parteerput qangatut oqalliffiulluni nuannaarnermillu toqqammaveqarluni, orniginartuulluni suleqatigiiffiusariaqarpoq. Tamanna Siumup pisariaqartippaa, tamanna nunatta pisariaqartippaa. Partiitsinni suleqataarusunneq ataatsimoornerlu nuannersoq isummersoqatigiiffiusorlu uterteqqittariaqarpoq, orniginarluni katersuuffiunissaq amingaatigiligarput nassaareqqittariaqarparput. Maanna pissutsit ima iligaluttuinnarput, allaat ukiorpassuarni partiitsinni suleqataallutillu isummersueqataasut tunuartilersimallutik.
Nuannarigaanni nuannarinngikkaannilu pissutsit piviusut taamaapput. Siulersuisuunerit politikkikkut isummersoqataatinneqarnissaannik pingaartitsineq piugallarmat ukiut tamaasa qanorluunniit partii aningaasatigut ajornartoortigigaluaraangat tikillutik Siumup Inatsisartuni ilaasortaatitaanik naapeqatiginninneq pingaartinneqarsimasoq atorneerulluinnartoq uterteqqinneqartariaqalerpoq – Ilumoorsinnaanngilarmi ajornartoorluinnarnermi aatsaat Siulersuisuunerit oqarasuaatikkut aggersarneqarlutik tusaaniarneqartassappata.
12. Suliffeqarfiit pisortat ingerlataasa sinerissamut siammarneqarnissaat piaartumik naammassineqartariaqarpoq – Periarfissat nunat immikkoortuini naligiinnerusumik periarfissiissutaalinngippata inuttut inuuniarnikkullu periarfissat naligiinnginnerat akueralugulu taamaaginnartussatut isigilersimassavarput iliuuseqarfigiumanagulu.
Pissaaneq maniguulluni atugassaavoq
Ukioq manna takuarput, Nunarsuatsinni inuiassuit qanoq ilungersortigalutik tamat oqartussaaqataanerannik eriaginninnertik aatsaat taamak sakkortutigisumik takutikkaat. Takuarputtaaq nunat pissaanilissuit naalagarsui pissaanermik tigumminninnerminnik iperaajumajunnaartutut pissusilersornerat, qinersisartunik qanoq nalilerneqarnersoq. Paasivarput pissaaneq maniguulluni tusarnaarsinnaassuseqarluni atugassaasoq. Amerlanerussuteqarneq kisiat tunngavilersuutiginagu inuilli qinigaat ataqqillugit ikinnerussuteqartunik aamma naalaarsinnaanermit oqaloqatigiissinnaanermillu tunngaveqassasut – Tamat oqartussaaqataanerat inuiaat taasinermikkut peqataaffigisartagaat kisiat naammassissallugu naammanngilaq aqqutaani inunnik peqateqarneq oqaloqateqarneq sumullu ingerlaniarnermik oqaluttuarsinnaassuseq aatsaat taamak pingaaruteqartigilerpoq.
Sassarpunga
Sassarpunga partiip anguniagai inoqatinillu peqateqallaqqissuseq tusarnaarsinnaaneq naaperiaasitsisinnaanerlu immikkut piginnaaneqarfigisutut misigisarama.
Vivian Motzfeldtimik ateqarpunga meeqqanut sisamanut anaanaallunga – Savaateqarfimmi peroriartorpunga qatanngutigiinni arfiniliusuni nukarlerni tulliullunga. Innarluutilimmik angajoqarpunga tusilartuullunilu oqalussinnaanngitsumut taamaattumillu oqaaseqqaannut tusilartut oqaasii ilaapput. Ilinniagaqarneq pingaartikkakku angajoqqaakka qimajaarlugit mikininniit nammineq napatinneq allanillu naatsorsuuteqarpallaarani inuuneq atuliaarpara.
Ernera angajulleq ilinniarnertuunngorniaarfimmi ilinniartuuninni inunngorpoq – tullia Ilinniarfissuarmi ilinniarninni inunngorpoq – pingajuat Ilisimatusarfimmi ilinniarninni inunngorpoq – aatsaallu sisamaat inunngormat erninermi sulinngiffeqarneq sunaasoq misigaara.
Ueqarpunga politikkikkut sulinermi misilittagaqarluartumik tapersersortigilluakkannik.
Ullut ataatsimeersuarnissatsinnut qalliartulertormata oqaloqatigiinneq aallartiffeqaqqullugu qulequttat pingaartitannut ilaasut taamaalillunga qilanaartuutigaakka – Qineqqusaartut isertuaatsumik isummaminnik saqqummiussisarmata.
Ikinngutinnersumik inuulluaqqusillunga,
Vivian Motzfeldt
08.11.2020
Vivian Motzfeldt - Siulittaasup tullia siulleq, Siumut 